Er is sprake van schaarste als er productiemiddelen moeten worden opgeofferd om het product voort te brengen.
Schaarste ontstaat doordat we aan de ene kant oneindig veel behoeften hebben, maar slechts een beperkte hoeveelheid productiemiddelen hebben om in die behoeften te voorzien.
De productiemiddelen kunnen we voor elke behoefte inzetten; de productiemiddelen zijn alternatief aanwendbaar.
Schaarste dwingt ons tot afwegen wat we het belangrijkste vinden. Het dwingt om prioriteiten te stellen en keuzes te maken, om zo te bepalen voor welke behoeften we de beperkte productiemiddelen inzetten.
Omdat voor het gebruik van productiemiddelen meestal betaald moet worden, wordt ook gezegd dat goederen schaars zijn als voor die goederen betaald moet worden.
Tijd is ook schaars. Wanneer je een dagje op het strand gaat liggen, kun je niet gelijktijdig werken. Je offert een productiefactor (arbeid) op. Een dagje strand ‘kost’ dus een dag productief werken: tijd is schaars.
Vrijwel alle goederen zijn schaars. Slechts enkele zaken zijn dat niet. Dit zijn de vrije goederen, zoals bijvoorbeeld zonlicht en regenwater.
Ook vrije goederen voorzien in behoeften. Alleen hoeven we daarvoor niets op te offeren.
Pas op:
Schaarste is niet hetzelfde als zeldzaam.
Drinkwater in Nederland is niet zeldzaam. Je kunt je kraan dag en nacht open laten staan en het raakt niet op. Maar er zijn wel productiemiddelen voor nodig, dus het is wel een schaars goed in economische zin.
Of zoals op deze afbeelding: regen komt zelden voor in de woestijn. Het is er erg zeldzaam. Maar áls het valt, zijn geen productiemiddelen voor nodig. Dus het is niet schaars.