Een omslagstelsel is een stelsel waarbij de uitkeringen betaald worden door de benodigde premies (voor de uitkeringen) in een bepaald jaar te laten betalen door de werkenden van dat moment.
Als er in 2017 € 10 miljoen nodig is voor het betalen van de AOW-uitkeringen, moeten diegenen die in 2017 werken samen € 10 miljoen premie betalen.
Wanneer, bijvoorbeeld door vergrijzing, het aantal mensen met een uitkering snel stijgt en het aantal werkenden niet (i/a-ratio stijgt) ontstaat er een probleem: werkenden moeten steeds meer premie afdragen.
Een zeer eenvoudig voorbeeld:
| Begin (2012) | Na ‘vergrijzing’ (2020) | |
|
|
|
|
Er is in totaal Dat moet betaald worden uit het inkomen van de werkenden: |
Er is in totaal Dat moet worden betaald uit het inkomen van de werkenden: |
|
| Gemiddelde premiedruk:
|
Gemiddelde premiedruk:
|
Door de toename van het aantal AOW-ers ten opzichte van het aantal mensen dat daarvoor moet betalen, moet elke werkende een groter deel van zijn inkomen inleveren. Bij de introductie van de AOW in 1957 was er één AOW’er op 6,3 werkenden. In 2020 is dat teruggelopen naar 3,4 werkenden en in 2060 is dat zelfs nog maar 2,8 werkenden.
De betaalbaarheid van de AOW komt dus in gevaar doordat er in verhouding heel veel ouderen zijn.
In de grafieken hierboven zien we dat er na WO-II heel veel kinderen werden geboren.
In 2009 waren al die mensen inkomen aan het verdienen (leeftijd tussen 30-65). Er waren veel werkenden en maar weinig ouderen. Daardoor kon in dat jaar de AOW gemakkelijk betaald worden.
In 2050 zien we dat er minder mensen werkzaam zijn (leeftijd 30-65). Zeker wanneer we dat vergelijken met het aantal ouderen (>65). Bovendien leven die ouderen ook nog eens langer dan voorheen. Een kleinere groep mensen moet daardoor de uitkering van heel veel mensen betalen. Dat zal heel moeilijk worden.
Let op:
Door de toename van het aantal uitkeringstrekkers ten opzichte van het aantal mensen dat daarvoor moet betalen, neemt de premiedruk voor de werkenden fors toe.
Hoewel dit probleem vaak in relatie tot de vergrijzing wordt besproken, geldt het voor álle uitkeringen die gefinancierd worden middels een omslagstelsel.