Een obligatie is een deel van een lening met een vaste nominale waarde, een vaste rente en een vaste looptijd.
De overheid, maar ook bedrijven, maken veel gebruik van obligaties om geld te lenen. Iedereen kan een obligatie kopen. Banken, pensioenfondsen, buitenlandse partijen, maar ook particulieren.
Hoewel het nominale bedrag, de rente en de looptijd van de obligatie vooraf al vast staan, staat het aankoopbedrag van de obligatie níet vast. Wat je ervoor moet betalen, hangt af van marktwerking. Vraag & aanbod bepalen de prijs van de obligatie.
Marktwerking bepaalt de prijs
Stel je hebt op een bepaald moment de keuze:
Natuurlijk: iedereen kiest die obligatie, want dan verdien je meer rente.
Maar een obligatie moet je kopen. De prijs van de obligatie komt tot stand door vraag en aanbod. En omdat deze obligatie zo aantrekkelijk is, stijgt de prijs.
De vraag naar de obligatie blijft toenemen …. en de prijs blijft stijgen …. totdat het niet meer aantrekkelijk is. Dat is het moment dat het rendement op de obligatie door de hoge aankoopprijs is gedaald tot dezelfde 3% die je ook bij de bank krijgt.
We kunnen de prijs van deze obligatie met een nominale waarde van € 5000 in dit voorbeeld precies uitrekenen.
Dat kun je doen door het betalingsschema van de obligatie op te stellen. In onderstaande afbeelding geven de groene vlakken de bedragen aan die de houder van de obligatie in de loop van de tijd gaat ontvangen.
Vervolgens bereken je met behulp van de marktrente hoeveel geld er voor zo’n betaling NU op een spaarrekening gezet zou moeten worden.
De berekening ziet er dan als volgt uit:
Je betaalt dus € 5.282,85 voor een obligatie met een nominale waarde van € 5.000. De koers van de obligatie is 105,7%.
Een koers boven de 100% geeft aan dat de obligatie aantrekkelijker is dan de spaarrekening met de geldende marktrente.
Door deze obligatie te kopen voor € 5.282,85 is het rendement gedaald van 5% (dat gold als je hem kocht voor € 5000) naar het normale marktniveau van 3%.
Doordat de marktrente tussentijds kan veranderen, kan dus ook de aantrekkelijkheid van een obligatie veranderen. En daarmee ook de prijs die je ervoor moet betalen of ervoor kan ontvangen.
In de praktijk zullen zelfs verwachtingen de vraag naar een obligatie beïnvloeden en daarmee de koers van obligaties.