Het Keynesiaanse model

Een Keynesiaans model, genoemd naar de econoom J.M. Keynes, beschrijft de economie op korte termijn. Het model laat zien dat de productie op korte termijn wordt bepaald door de hoogte van de bestedingen bij een gegeven productiecapaciteit.

Om het model goed te doorgronden lijkt het handig om de wiskundige variant van het model te behandelen, ondanks het feit dat dit als zodanig niet in de examens behandeld zal worden.
In dit model onderscheiden we:

Voor een deel is dat bedrag afhankelijk van het besteedbare inkomen van de gezinnen (het nationale inkomen ná belasting). We spreken van het zogenaamde geïnduceerde deel van de consumptie. De marginale consumptiequote (c) geeft aan hoeveel van elke extra euro besteedbaar inkomen er extra wordt geconsumeerd:

C = c(Y-B)

C = 0,8(Y-B)

Voor een ander deel is het bedrag dat gezinnen uitgeven aan consumptie autonoom (exogeen): C_o
Dat wil zeggen dat de omvang van dit deel wordt bepaald door factoren die zich buiten het model bevinden, zoals het consumentenvertrouwen of de hoogte van de rente.

De totale consumptiefunctie wordt dan:

C = c(Y-B) + Co

C = 0,8(Y-B) + 20

De belastingen zijn deels afhankelijk van de hoogte van het inkomen en deels autonoom.

B = bY + Bo

B = 0,25Y + 5

De hoogte van de voorgenomen investeringen wordt vaak beschouwd als een autonome grootheid, bepaald door bijvoorbeeld het ondernemersklimaat. De verklaring van de waarde van een autonome grootheid valt buiten het model.

Hierdoor ziet de investeringsfunctie er als volgt uit:

I = Io

I = 45

Het komt wel eens voor dat in een model de hoogte van de rente of de output gap worden opgenomen in de investeringsfunctie.

De overheidsbestedingen worden meestal volledig autonoom verondersteld:

O = Oo

O = 90

De effectieve vraag uit een optelsom van alle bestedingen.
Welke bestedingen er zijn, is afhankelijk van het model. In dit model, met een gesloten economie, bestaan de bestedingen uit consumptie, investeringen en overheidsbestedingen. We geven voor dit model de volgende definitievergelijking:

EV = C + I + O

In een model waarin we het buitenland zouden opnemen, verandert de definitie in bijvoorbeeld:
EV = C + I + O + E – M

Er is evenwicht in de (reële) economie wanneer voorgenomen bestedingen (EV), productie (W) en inkomen (Y) aan elkaar gelijk zijn.

EV = W
W = Y

Of korter:
EV = Y

In de evenwichtssituatie zijn de voorgenomen investeringen van bedrijven gelijk aan de werkelijke investeringen.
Is er geen sprake van evenwicht, dan is er een verschil ontstaan tussen voornemen en werkelijkheid. Dat wil zeggen dat de voorraden (onderdeel van de totale investeringen) ongepland zijn toe- of afgenomen.

C = 0,8(Y – B) + 20

B = 0,25Y + 5

I = 45

O = 90

EV = C + I + O

Y = EV

Daarvoor berekenen we het evenwichtsinkomen (Ȳ).
We substitueren (invullen) dan net zolang vergelijkingen in de evenwichtsvoorwaarde (Y = EV) totdat alleen Y als onbekende grootheid uitgerekend kan worden.

Y = C + I + O

Y = 0,8(Y-(0,25Y + 5)) + 20 + 45 + 90

Y = 0,8(0,75Y – 5) + 155

Y = 0,6Y – 4 + 155

0,4Y = 151

Ȳ = 377,5

De productie leidt tot een evenwichtsinkomen van 377,5.
In onderstaande tabel zien we dat in de evenwichtssituatie productie en inkomen gelijk zijn aan de voorgenomen bestedingen.

Stel dat er géén evenwicht is en dat de productie en dus het nationaal inkomen 450 is.

Door de (te) hoge productie zijn niet alle producten verkocht. De voorraden zijn ongepland toegenomen en de bedrijven hebben méér geïnvesteerd dan voorgenomen.