Arbeidsproductiviteit is de gemiddelde productie per werknemer per tijdseenheid.
De arbeidsproductiviteit (apt) kan gemeten worden in het aantal producten of de waarde van de productie.
De apt kan per uur of per jaar worden bekeken. Bij een verandering van de apt is het belangrijk om naar de periode te kijken. De apt per uur kan bijvoorbeeld constant blijven, terwijl de apt per jaar stijgt. Bijvoorbeeld wanneer een werknemer minder vakantiedagen krijgt.
De arbeidsproductiviteit per uur kan toenemen door:
Een stijging van de apt levert een bedrijf financiële ruimte op.
Een bedrijf kan die ruimte op verschillende manieren gebruikt:
Verbeteringen in het productieproces, zoals de introductie van de lopende band, en het introduceren van computers en robots in de productie hebben de arbeidsproductiviteit sterk laten toenemen in het verleden.
Voordeel is dat er veel en goedkoper geproduceerd kan worden.
Nadeel is dat er steeds minder mensen nodig zijn voor die productie. Bovendien moeten arbeiders steeds meer scholing hebben. De vraag naar ongeschoolde arbeid neemt steeds meer af. Kon een fabrieksarbeider vroeger nog zonder opleiding beginnen, tegenwoordig moet hij geschoold worden om de robots te kunnen bedienen of repareren.
Verwarring arbeidsproductiviteit en productiecapaciteit:
De begrippen arbeidsproductiviteit en productiecapaciteit worden wel eens door elkaar gehaald.
Maar bij arbeidsproductiviteit gaat het om écht geleverde productie (evenredig verdeeld over het aantal werknemers), terwijl het bij productiecapaciteit gaat om de maximaal haalbare productie.
Voorbeeld:
In een bedrijf worden maandelijks 10 mln. producten gemaakt.
De maximaal haalbare productie per maand bedraagt € 12 mln.
Er werken 200 werknemers in dit bedrijf.
De arbeidsproductiviteit bedraagt: 50.000 stuks per maand (10 mln. stuks verdeeld over 200 werknemers)
De productiecapaciteit is € 12 mln.