Een aanhoudende economische groei en een ongekend groot vertrouwen bij consumenten geven aan dat het Madolia, een met Nederland vergelijkbaar denkbeeldig land, voor de wind gaat.
Bij het opstellen van de rijksbegroting wordt bij het vaststellen van de uitgaven uitgegaan van een verwachte gemiddelde economische groei over een langere periode (= trend). Onderstaande figuur laat zien dat het feitelijke groeicijfer sinds 1997 aanzienlijk hoger is. Sommige politieke partijen willen daarom de overheidsuitgaven verhogen.
Andere partijen willen een versnelde afname van de staatsschuld realiseren.

procentuele groei ten opzichte van voorafgaand jaar

De overheidsfinanciën hebben invloed op de ontwikkeling van de conjunctuur terwijl omgekeerd de conjuncturele ontwikkeling de overheidsfinanciën beïnvloedt.

1 Heeft het begrotingsbeleid in Madolia in de periode 1991–1993 een procyclische of een anticyclische invloed gehad? Verklaar het antwoord.

Pro-cyclisch = als de conjunctuurbeweging wordt versterkt.
Anti-cyclisch = als de conjunctuurbeweging wordt afgezwakt.

Elk procentpunt dat de feitelijke economische groei in een jaar boven de trend ligt, levert de Madoliaanse overheid in dat jaar € 900 miljoen extra inkomsten op. Elk procentpunt dat de feitelijke economische groei onder de trend ligt, levert de Madoliaanse overheid in dat jaar € 600 miljoen minder inkomsten op.

2 Bereken of de Madoliaanse overheid in de periode 1995 tot en met 1998 in totaal per saldo een tegenvaller of een meevaller heeft gehad (in miljoenen euro’s).

Procentpunt, ook geschreven %-punt, wordt gebruikt om een absoluut verschil aan te geven tussen waarden die in procenten worden uitgedrukt.

De partijen die de overheidsuitgaven willen verhogen, wijzen erop dat die hogere uitgaven voor een deel weer worden terugverdiend.

3 Geef voor deze stelling een verklaring. Betrek in het antwoord zowel de ontvangstenkant als de uitgavenkant van de begroting.

De extra overheidsuitgaven moeten dus zorgen voor een stijging van het BBP.

De partijen die de staatsschuld versneld willen aflossen, wijzen erop dat hierdoor de belastingtarieven kunnen worden verlaagd.

4 Geef voor deze stelling een verklaring.

De inkomsten kunnen omlaag als de uitgaven dalen…

1

anticyclisch

Een voorbeeld van een juiste verklaring is:
Een verklaring waaruit blijkt dat bij een minder dan gemiddelde groei de overheid minder inkomsten heeft die echter niet gepaard gaan met minder uitgaven hetgeen de totale bestedingen en dus de productie stimuleert.

2

een meevaller (van € 780 miljoen)

Tegenvallers 1995 en 1996:
(2,7 – 1,8) + (2,7 – 2,2) = 1,4 → 1,4 × € 600 miljoen = € 840 miljoen
Meevallers 1997 en 1998:
(3,4 – 2,7) + (3,8 – 2,7) = 1,8 → 1,8 × € 900 miljoen = € 1.620 miljoen

3

Een voorbeeld van een juiste verklaring is:

ontvangstenkant
hogere overheidsuitgaven leiden tot hogere bestedingen / productie / inkomen waardoor de belastingontvangsten toenemen.

uitgavenkant
hogere overheidsuitgaven leiden tot hogere bestedingen / productie en minder werkloosheid waardoor de sociale uitgaven afnemen.

4

Een antwoord waaruit blijkt dat een afnemende staatsschuld leidt tot lagere rentebetalingen zodat de overheidsinkomsten lager kunnen zijn.

print