Domeinen Ruilen over de Tijd, Risico & InformatieĀ en Goede Tijden, Slechte Tijden

In een land zijn de uitgaven van de overheid jarenlang sterk gegroeid. De belastingen zijn hoog in verhouding tot het gemiddelde inkomen per hoofd van de bevolking en de loonkosten per product zijn over het algemeen hoog. De internationale concurrentiepositie van het land is verslechterd.
De groei van het bruto binnenlands product (bbp) is de laatste jaren achtergebleven bij die van de belangrijkste buitenlandse handelspartners.
Ondertussen is het overheidstekort flink opgelopen. Op de valutamarkt, de vermogensmarkt en de goederenmarkt zijn zowel binnenlandse als buitenlandse vragers en aanbieders actief. Op de arbeidsmarkt zijn alleen binnenlandse vragers en aanbieders actief. Hier is sprake van neerwaartse loonstarheid waardoor werkloosheid kan ontstaan. Met het oog op de geschetste problemen verricht een commissie van het ministerie van Economische Zaken onderzoek naar het overheidssaldo en de werkloosheid. De commissie stelt dat de effectiviteit van overheidsbeleid afhankelijk is van ontwikkelingen op de vermogensmarkt, de valutamarkt, de goederenmarkt en de arbeidsmarkt.

1 Noem een oorzaak van neerwaartse loonstarheid.

Neerwaartse loonstarheid betekent dat de lonen niet/nauwelijks dalen, terwijl dat vanwege vraag- en/of aanbodveranderingen wel voor de hand zou liggen.

2 Leg uit dat de verslechtering van de internationale concurrentiepositie van het land ertoe kan hebben bijgedragen dat het overheidstekort is opgelopen. Ga in je verklaring uit van een doorwerking vanuit de goederenmarkt naar de arbeidsmarkt.

Zet de oorzaak-gevolg-redenering uit de vraag in volgorde en vul de “gaten”:

verslechtering concurrentiepositie ā†’ (iets op de) goederenmarkt ā†’ (iets op de) arbeidsmarkt ā†’ groter overheidstekort (B-O)

De commissie constateert dat beleggers door ontwikkelingen op de valutamarkt hun vertrouwen kunnen verliezen om in staatsobligaties van dit land (uitgedrukt in de nationale valuta) te beleggen.

3 Leg uit dat de verslechtering van de concurrentiepositie van het land ertoe kan hebben bijgedragen dat de overheid te maken krijgt met een hoger te betalen rentepercentage over staatsobligaties. Ga hierbij uit van een doorwerking vanuit de goederenmarkt, via de valutamarkt naar de vermogensmarkt.

Zet de oorzaak-gevolg-redenering uit de vraag in volgorde en vul de “gaten”:

verslechtering concurrentiepositie ā†’ (iets op de) goederenmarkt ā†’ (iets op de) valutamarkt ā†’ (dus) wisselkoers ā†’ vertrouwen van buitenlandse beleggers in staatsobligaties van dit land neemt af.

Een politicus pleit voor extra overheidsbestedingen op de goederenmarkt om de werkloosheid te bestrijden. De commissie heeft als kritiek dat dit plan zou kunnen leiden tot een verder oplopend overheidstekort, als gevolg waarvan de werkloosheid zelfs zou kunnen toenemen.

4 Leg uit dat het door de politicus voorgestelde beleid kan leiden tot een daling van de werkloosheid.

Wat zijn “extra overheidsbestedingen op de goederenmarkt”?
Hoe leidt dit tot minder werkloosheid?

5 Leg uit dat het voorstel van de politicus via de vermogensmarkt kan leiden tot een stijging van de werkloosheid.

Vermogensmarkt: vraag en aanbod financiƫle middelen.

Zet dan weer oorzaak-gevolg in volgorde en vul de “gaten”:
extra overheidsbestedingen ā†’ (iets op de) vermogensmarkt ā†’ .. ā†’ stijging van de werkloosheid

1

Voorbeelden van een juiste oorzaak zijn:

  • Op de arbeidsmarkt is sprake van caoā€™s / langlopende contracten.
    (Hierdoor kunnen op korte termijn de lonen niet neerwaarts worden aangepast aan veranderende marktomstandigheden.)
  • De overheid kan met regelgeving de mogelijkheden voor neerwaartse loonaanpassingen beperkt hebben (zoals wettelijk minimumloon).
2

Een voorbeeld van een juiste uitleg is:

  • Een verslechtering van de concurrentiepositie kan hebben geleid tot vermindering van de vraag op de goederenmarkt, tot afname van de productie en tot vermindering van de vraag naar arbeid, waardoor (bij starre lonen) werkloosheid ontstaat
  • Als gevolg van werkloosheid kunnen inkomens wegvallen, waardoor de overheid minder belasting binnenkrijgt / meer uitkeringen moet verstrekken, met als gevolg een toename van het overheidstekort
3

Een voorbeeld van een juiste uitleg is:

  • Een verslechtering van de internationale concurrentiepositie kan hebben geleid tot een afname van de (buitenlandse) vraag naar goederen en diensten, waardoor er minder vraag is naar de eigen valuta en de wisselkoers daalt
  • Dit leidt tot daling van het vertrouwen van beleggers waardoor deze terughoudend worden om in het land te beleggen. De vermogensmarkt verkrapt hierdoor waardoor het rentepercentage kan oplopen (waartegen ook de overheid moet lenen)
4

Een voorbeeld van een juiste uitleg is:
Als de overheid meer besteedt op de goederenmarkt, zal deze extra vraag leiden tot een toename van de productie (en van de vraag naar arbeid), waardoor de werkloosheid kan afnemen.
5

Een voorbeeld van een juiste uitleg is:

  • Als de overheid meer besteedt op de goederenmarkt kan het overheidstekort toenemen waardoor de overheid moet lenen op de vermogensmarkt. Hierdoor stijgt de rente
  • Dit kan leiden tot een afname van de vraag op de goederenmarkt doordat:
    • lenen onaantrekkelijker / sparen aantrekkelijker wordt zodat consumptieve bestedingen zullen afnemen / bedrijven minder zullen investeren.
      of
    • beleggers meer in het land willen beleggen, de vraag naar de eigen valuta toeneemt en de wisselkoers ten opzichte van andere valuta stijgt. Hierdoor worden de producten van het land in het buitenland duurder en kan er minder worden geĆ«xporteerd.

De productie en de vraag naar arbeid nemen zodoende af, waardoor de werkloosheid in het land kan toenemen
print