§ 2.3 Collectieve goederen en meeliftersgedrag

Bij economische goederen zijn goederen waarvoor productiemiddelen opgeofferd moeten worden.
Daarbij onderscheiden we:

Individuele goederen zijn uitsluitbaar. Dat wil zeggen dat je de goederen alleen krijgt als je ervoor betaalt.
De uitsluitbaarheid zorgt ervoor dat deze goederen door particuliere bedrijven geleverd kunnen worden.

Dit zijn goederen die individueel leverbaar (en dus uitsluitbaar) zijn, maar die we toch als een soort collectief goed door de overheid laten leveren.

Collectieve goederen zijn goederen die niet splitsbaar zijn in individueel leverbare eenheden. Als ze er zijn, kan iedereen er gebruik van maken. Je kunt ze dus niet per persoon verkopen. Omdat collectieve goederen niet uitsluitbaar zijn, moet de overheid ze leveren en betalen met belastinggeld.

Meeliftersgedrag ontstaat wanneer iemand (gratis) kan profiteren van de aankoop/inspanning van een ander.

Dit speelt niet alleen bij collectieve goederen, maar bij alle goederen met een collectief karakter.

Bijvoorbeeld wanneer de winkeliers in een groot winkelcentrum om de overlast van zwerfafval en vandalisme aan te pakken beveiligers moeten inhuren. Meebetalen aan de beveiligers kan echter niet worden afgedwongen. Winkeliers die niet betalen voor de beveiligers profiteren echter net zoveel van de voordelen. Door niet te betalen kunnen winkeliers dus meeliften op kosten van de andere winkeliers.

We kunnen deze situatie illustreren met een opbrengstenmatrix, waarbij:

Wanneer we deze situatie met de best-response methode analyseren:

Zien we dat de individuele winkelier een dominante strategie heeft op ‘niet betalen’.

Er LIJKT een Nash-evenwicht uit te komen waarbij er voldoende beveiligers zijn, maar elke winkelier is een individu. Dus elke winkelier heeft dezelfde dominante strategie om niet te betalen. 
Er zullen dus alleen voldoende beveiligers komen als, bijvoorbeeld via een winkeliersvereniging, de winkeliers gedwongen worden om te betalen voor de beveiligers.